"พี่ใบ" ถึงแก่กรรมแล้ว ผมคิดว่า น่าจะพอ "เปิดเผย" หรือบอกกันได้ (เผื่อที่ผมทราบมาผิด จะได้มีคนทักท้วง - แต่คิดว่า ไม่น่าจะผิด ดูข้างหน้า) ว่า "พี่ใบ" คือเจ้าของนามปากกา "มณี ศูทรวรรณ" ผู้เขียน "โฉมหน้าจักรวรรดิ์นิยม" ทีตีพิมพ์ครั้งแรกในหนังสือ "นิติศาสตร์ 2500" อันลือลั่น
ในหนังสือเล่มดังกล่าว มีบทความที่ชื่อขึ้นต้นด้วยคำว่า "โฉมหน้า.." อยู่ 2 บทความ คือ "โฉมหน้าจักรวรรดิ์นิยม" (สะกดแบบนี้) อยู่ที่หน้า 137-176 ของหนังสือ กับ "โฉมหน้าของศักดินาไทยในปัจจุบัน" อยู่ที่หน้า 356-491
ผู้เขียนบทความแรก ใช้นามปากกา "มณี ศูทรวรรณ" ขณะที่ผู้เขียนบทความหลัง ใช้นามปากกา "สมสมัย ศรีศูทรพรรณ" ซึ่งเราทราบกันดีแล้วว่า คือ จิตร ภูมิศักดิ์ แต่ที่คนทั่วไปไม่ทราบคือ "มณี ศูทรวรรณ" คือ พี่ใบ นี่เอง
ขอให้สังเกตว่า ไม่เพียงแต่ชื่อบทความทีขึ้นต้นเหมือนกัน ("โฉมหน้า") อันที่จริง นามปากกาของคนเขียนทั้งสอง ก็คล้ายกันมาก เรียกได้ว่าเหมือนกันเลยก็ได้ คือ "ศูทรวรรณ" (วรรณะศูทร - คือชนชั้นต่ำสุด บวกกับชื่อต้นแปลว่า "แก้วงามของวรรณศูทร" หรือ "แก้วงามของชนชั้นล่าง") กับ "ศรีศูทรพรรณ" ("ความงามของวรรณะศูทร" หรือ "ความงามของชนชั้นล่าง") อันที่จริง แม้แต่ย่อหน้าขึ้นต้นแรกสุดของงานทั้งสอง ก็คล้ายๆกัน ดังนี้
ย่อหน้าแรกของ "โฉมหน้าจักรววดิ์นิยม" ของ "มณี ศูทรวรรณ":
จักรวรรดิ์นิยมเป็นคำที่เราได้ยินคุ้นหูในระยะนี้ ไม่ว่าจะเป็นในหน้าหนังสือพิมพ์หรือในการอภิปราย ในการพูด ในการชุมนุมสาธารณะ ในสภาของชาติ หรือในวงการกรรมกร เสียงสาปแช่งจักรวรรดิ์นิยมได้ดังขึันอย่างกึกก้องและกังวาฬไกลเช่นเดียวกับเสียงเรียกร้องให้ผู้รักชาติทั้งหลายสามัคคีกัน ผนึกกำลังต่อต้านและขับไล่ให้พ้นจากแผ่นดินไทย
ย่อหน้าแรกของ "โฉมหน้าของศักดินาไทยในปัจจุบัน" ของ "สมสมัย ศรีศูทรพรรณ" (ตัวเอนตามต้นฉบับ):
ในกระแสคลื่นแห่งความเคลื่อนไหวทางเศรษฐกิจ, การเมือง และวัฒนธรรมในปัจจุบันนี้ สิ่งที่ประชาชนไทยได้ยินและกล่าวขวัญถึงจำเจเป็นปัญหาประจำวันคือ จักรวรรดินิยม (ซึ่งรวมทั้ง นายทุนนายหน้า และ นายทุนขุนนาง ผู้เป็นสมุนของมัน) และ ศักดินา. สถาบันของประชาชนทั่วไป จะเป็นหนังสือพิมพ์ก็ดี, การอภิปรายในที่สาธารณะเช่นท้องสนามหลวง ของจังหวัดพระนครและในบริเวณศาลากลาง หรือตลาดของต่างจังหวัดก็ดี, และแม้ในความเคลื่อนไหวอื่นๆ ของประชาชน เป็นต้นว่า การเดินขบวนก็ดี เสียงที่ดังที่สุดก็คือ เสียงคัดค้านและประนามจักรวรรดินิยมและศักดินา
ผมได้รับการบอกเล่ามาว่า ช่วงนั้น "พี่ใบ" กับจิตร สนิทกันมาก และทั้งคู่ก็ตกลงกันที่จะเขียนบทความ 2 บทความนี้ เพื่อเปิดโปง "โฉมหน้า" ของ "ศัตรูประชาชน" ตามทฤษฎีกึ่งเมืองขึ้น-กึงศักดินา ซึ่งเป็นทฤษฎีที่ฝ่ายซ้ายไทยทุกคนยึดถือกันในขณะนั้น (ไม่ว่าจะเป็นสมาชิกพรรคคอมมิวนิสต์หรือไม่ ไม่มีข้อยกเว้นในประเด็นนี้)
ความสนิทสนมของทั้งคู่ ดำเนินต่อไปถึงใน "คุกลาดยาว" เมื่อทั้ง "พี่ใบ" และจิตร อยู่ในกลุ่ม "ปีกซ้าย" ของนักโทษการเมืองในนั้น ในระหว่างการดีเบต (ทะเลาะ) ของคนในคุก ที่ "พี่ใบ" เขียนพาดพิงถึงบางส่วน ในหนังสือ "คอมมิวนิสต์ลาดยาว"
ผมเคยถาม "พี่ใบ" ตรงๆว่า ใช่เจ้าของนามปากกา "มณี ศูทรวรรณ" หรือไม่ "พี่ใบ" ไม่ตอบตรงๆว่า "ใช่" แต่หัวเราะแล้วพูดทำนองว่า "ใครบอกคุณนี่?" [หรือไม่ก้อ "คุณไปรู้มาได้ยังไงนี่?"] "อันนี้ความจริงเป็นความลับมากๆนะ" ซึ่งผมถือว่าเท่ากับยอมรับโดยปริยาย
อันที่จริง "พี่ใบ" ยังเล่า "เบื้องหลัง" บางอย่างเกียวกับการทะเลาะในคุกลาดยาว ทีแกไม่ได้เขียนไว้ใน "คอมมิวนิสต์ลาดยาว" ด้วย แต่เรื่องนี้ ผมขอคิดดูก่อนว่าจะเล่าหรือไม่ ยังไง
....................
หมายเหตุ: รูปโพรไฟล์ใหม่ของผม "Black" ไม่เกี่ยวกับการถึงแก่กรรมของ "พี่ใบ"แต่อย่างใด ผมตั้งใจจะเปลี่ยนมาหลายวันแล้ว
