ลักษณะการ "โปรโมท" ในหลวง ที่เห็นกันทุกวันนี้ เป็นอะไรที่ไม่มีได้มีมาก่อนนานมาก ในความห็นของผม เพิ่งมีอย่างสำคัญในช่วงประมาณ 2 ทศวรรษเศษที่่ผ่านมา คือ เริ่มตั้งแต่ประมาณทศวรรษ 2530 แต่มาเข้มข้นแบบ "ก้าวกระโดด" ใหญ่ ประมาณจากปลายๆทศวรรษ 2530 และต้นทศวรรษ 2540 นี้เอง
ภาพนี้ ผมตัดมาจาก ไทยรัฐ ฉบับวันที่ 5 สิงหาคม 2525 ช่วงนั้น ในหลวงประชวรหนักมาก และทรง "หายหน้าหายตา" (ถ้าใช้ภาษาชาวบ้าน) ไป โดยไม่มีการรายงานข่าวอะไรเกือบเดือน ซึงต่างจากสมัยนี้ ที่เราจะเห็น "แถลงการณ์พระอาการประชวร" ของ สำนักพระราชวัง โดยตลอด (บางช่วง แทบทุกวันที่ทรงประชวร ก็มี) เวลาเสด็จไปโรงพยาบาล ก็จะมีการทำเป็นข่าวเอิกเกริก มีคนมาชุมนุมรายล้อมระหว่างทางเสด็จ เมื่อประทับที่ โรงพยาบาล ก็จะมีการให้ลงนามถวายพระพร อะไรแบบนั้น - สมัยนั้น ไม่มีอะไรแบบนี้เลย
หลังจากทรง "หายหน้าหายตา" ไปดังกล่าว ในวันที่ 4 สิงหาคม 2525 ก็มีการนำภาพที่ทรงเดินพักผ่อนภายในสวนจิตรลดา ออกอากาศทางทีวี ในวันรุ่งขึ้น นสพ. ก็ลงข่าวกัน แต่ก็เป็นข่าวเล็ก ไมใช่พาดหัวตัวโตเต็มที่ แบบที่เห็นปัจจุบันถ้ามีสถานการณ์ลักษณะนี้ (ดูพาดหัว ไทยรัฐ ที่ผมตัดมาให้ดู ฉบับอื่นๆ ก็มีลักษณะนี้)
ที่น่าสนใจคือ ลักษณะที่โปรโมทกันเต็มที่ โดยเฉพาะในระดับ "สังคม" ที่นอกจากรัฐทำเองแบบสมัยนี้ ก็ไม่มี และทีสำคัญ แม้แต่ในระดับรัฐ ก็ไม่ได้ทำกันในลักษณะเต็มทีสุดๆ แบบทุกวันนี้
รายงานข่าวจากไทยรัฐ ฉบับเดียวกัน ที่ผมตัดมาให้ดู กล่าวถึงการที่ กระทรวงศึกษา ได้มีคำสั่งให้โรงเรียนในสังกัด...
"จัดถวายพระพร..ให้ทรงหายจากพระประชวรโดยเร็ว ทั้งนี้โดยกำหนดให้โรงเรียนกับทางวัด อัญเชิญพระบรมฉายาลักษณ์พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ไปประดิษฐานที่หน้าเสาธงโรงเรียน แล้วถายพระพรกับร้องเพลงสรรเสริญบารมีโดยพร้อมเพรียงกัน เมื่อวานนี้ (4 ส.ค.)"
แต่ปรากฏว่า ตามรายงานข่าวของไทยรัฐ ...
"ผู้สื่อข่าวได้ตระเวณสังเกตุการณ์ตามโรงเรียนต่างๆในกรุงเทพมหานคร เมื่อเช้าวานนี้ ปรากฏว่า มีโรงเรียนหลายแห่ง ไม่ทราบว่ามีคำสั่งจากกระทรวงศึกษาฯให้จดถวายพระพร เพราะไม่ได้รับหนังสือเวียน และไม่ได้ฟังสถานีวิทยุกระจายเสียงแห่งประเทศไทยออกอากาศ จึงไม่ได้จัดถวายพระพร..."
ถ้าเป็นสมัยนี้ คงยากจะจินตนาการว่า จะเกิดสถานการณ์แบบนี้ได้ เพราะเรื่องแบบนี้ จะโฆษณาประชาสัมพันธ์กันเช้าเย็นอย่างหนัก อย่างที่่เห็นๆกัน
ลักษณะที่มีการโปรโมทสถาบันกษัตริย์ ที่เข้มข้น อย่างทุกวันนี้ ซึงไม่เพียงแต่ทำกันในระดับ"รัฐจัดตั้ง" (state-organized) แต่ "ทำกันเอง" ระดับ "สังคม" นั้น ผมมองว่า เริ่มขึ้นจากทศวรรษ 2530 และที่สำคัญ หลังทศวรรษ 2540 เป็นต้นมา ผมเคยเรียกว่าเป็นลักษณะแบบMass Monarchy ซึ่งนับเป็นอะไรที่ ถ้ามองในปริบทประวัติศาสตร์ระยะยาว เป็นเรื่อง "ใหม่" ...
