เมื่อไม่นานมานี้ ผมได้มีโอกาสอ่านงานวิจัยชิ้นหนึ่งเกี่ยวกับการเมืองสมัยสัญญา ธรรมศักดิ์ เป็นนายกรัฐมนตรี (2516-2518) มีข้อมูลที่น่าสนใจหลายอย่างที่ไม่เคยเป็นที่รู้กันมาก่อน ผมจะนำข้อมูลเหล่านี้มาเล่าตามแต่โอกาส เรื่องแรกที่จะเล่าคือ กรณีการกลับเข้าประเทศของถนอม กิตติขจร เมื่อปลายปี 2517
จอมพล ถนอม ได้ลักลอบกลับเข้าประเทศ โดยอ้างว่าต้องการมาเยี่ยมพ่อที่อายุมากและป่วยหนัก โดยลักลอบเข้ามาเมื่อวันที่ 27 ธันวาคม 2517 แต่อยู่ได้เพียง 2 วัน เพราะถูกนักศึกษาประชาชนจัดชุมนุมต่อต้านทันทีที่ธรรมศาสตร์ สร้างแรงกดดันให้รัฐบาลต้องจัดการให้เดินทางกลับออกไป
ข้างล่างนี้คือหน้าแรกของ นสพ.ประชาชาติ รายวัน ฉบับวันที่ 27 ธันวาคม 2517 ที่ทันลงข่าวการลอบกลับเข้ามาของถนอมในเช้ามืด (ตีสี่) ของวันนั้นเอง
ภาพที่ 1
ข้างล่างนี้คือภาพการชุมนุมต่อต้านของนักศึกษาประชาชนในธรรมศาสตร์ จาก ประชาชาติ รายวัน ฉบับวันที่ 29 ธันวาคม 2517 หน้า 5
ภาพที่ 2
ข้างล่างนี้คือภาพหน้าแรกของ ประชาชาติ ฉบับเดียวกัน (29 ธันวาคม) ซึ่งพาดหัว การจะเดินทางออกนอกประเทศในวันนั้นของถนอม ส่วนเหตุการณ์ปะทะระหว่าง กระทิงแดง กับ นักศึกษา เกิดขึ้นในคืนก่อนหน้านั้น (28 ธันวาคม 2517) ผมบังเอิญนั่งชุมนุมอยู่ขณะเกิดเหตุพอดี อันที่จริง ผมไม่คิดว่า มีการยิงตอบจากฝ่ายนักศึกษา ตามที่ ประชาชาติ พาดหัว ("ไล่ยิงกัน") เหตุการณ์นี้สำคัญ ในแง่ที่เป็นครั้งแรกสุด ที่ กระทิงแดง (ซึ่งประกาศตัวออกมาไม่กี่เดือนก่อนหน้านั้น) ใช้กำลังโจมตีการชุมนุมของนักศึกษา
ภาพที่ 3
ปริศนารัฐบาลสัญญาเคยแถลงว่าจะอนุญาติให้ถนอมเข้ามาได้ 1 เดือนก่อนหน้านั้น แล้วเปลี่ยนใจ
ความน่าสนใจของกรณีนี้ คือ หนึ่งเดือนก่อนหน้าที่ถนอมจะลักลอบเข้ามา คือ ในปลายเดือนพฤศจิกายน 2517 ฝ่ายรัฐบาลสัญญา โดย พลตำรวจโทวิฑูรย์ ยะสวัสดิ์ ผู้ช่วยอธิบดีตำรวจได้ออกมาแถลง โดยบอกว่าได้รับคำสั่งจากสัญญา ว่า ถนอม ขอกลับเข้าประเทศเพื่อเยี่ยมพ่อ และรัฐบาลมีแนวโน้มจะอนุญาติให้เข้ามาได้ ดังรายงานข่าว ของ นสพ.ประชาธิปไตย ฉบับวันที่ 27 พฤศจิกายน 2517 ดังนี้
ภาพที่ 4
ภาพที่ 4
พลตำรวจโทวิฑูรย์ ยังกล่าวต่อไปว่า "ถือเสียว่า คนแก่ๆคนหนึ่งกลับมาเยี่ยมพ่อเท่านั้น เราถือว่าเป็นคนไทยด้วยกัน เพราะจอมพลถนอม ก็ไม่ใช่คนป่าเถื่อนไร้มนุษยธรรมที่ไหน..." นอกจากนี้ นายประกอบ หุตะสิงห์ รองนายกรัฐมนตรี ก็ให้สัมภาษณ์ว่า "เพื่อมนุษยธรรม เป็นการทดแทนบุญคุณ ถือกตัญญูตามชาวพุทธ และการขอเข้ามาก็ไม่เกี่ยวข้องกับใครเลย มาเยี่ยมระยะหนึ่งแล้วก็กลับไป น่าจะให้กันได้"
อย่างไรก็ตาม ทันทีที่มีข่าวนี้ออกมา ก็เริ่มมีเสียงคัดค้านต่อต้าน ใน 2 วันต่อมา สัญญา ธรรมศักดิ์ เอง ก็ออกมาแถลงว่า ได้ตัดสินใจไม่อนุญาติให้ถนอมกลับเข้ามาแล้ว ดังรายงานข่าวของ ประชาธิปไตย ฉบับวันที่ 29 พฤศจิกายน 2517 ข้างล่างนี้
ภาพที่ 5
ภาพที่ 6
มิหนำซ้ำ ยังมีการออกข่าวในวันต่อมาว่า ที่ พลตำรวจโท วิฑูรย์ ยะสวัสดิ์ แถลงไปก่อนหน้านี้ โดยบอกว่าได้รับคำสั่งจากสัญญาให้แถลง (ดู ภาพที่ 4 ข้างต้น) ว่า รัฐบาลจะอนุญาติให้ถนอมกลับเข้าไทยได้นั้น วิฑูรย์ ทำไปเอง สัญญา ไม่ได้สั่งให้ทำ ดังรายงานของ ประชาธิปไตย ฉบับวันที่ 30 พฤศจิกายน 2517 ข้างล่างนี้
ภาพที่ 7
ข้อมูลใหม่: ในหลวงให้สัญญาเข้าเฝ้า เรื่องถนอมขอกลับไทย
บัดนี้ ผมได้คำอธิบายแล้วว่า เหตุใดจึงเกิดกรณีที่รัฐบาลสัญญา (เจ้าของฉายา "นายกฯพระราชทาน") - ซึ่งไม่ใช่เพียง วิฑูรย์ ยะสวัสดิ์ เท่านั้น (ที่บอกว่าได้คำสั่งจากสัญญา) แต่รวมถึง ประกอบ หุตะสิงห์ รองนายกรัฐมนตรีด้วย - ออกมาแถลงว่า จะอนุญาติให้ ถนอมกลับเข้ามาได้ แล้ว 2 วันต่อมา ก็เปลี่ยนมาแถลงใหม่ว่า ไม่อนุญาติให้เข้ามา (กระทั่งสัญญายังปฏิเสธว่า ไม่ได้สั่งให้วิฑูรย์ แถลงครั้งแรก) ดังกล่าว
ในบันทึกส่วนตัวของเขา ลงวันที่ 25 พฤศจิกายน 2517 สัญญา ธรรมศักดิ์ ได้เขียนไว้ ดังนี้
เสร็จงานพวงมาลาแล้ว เรากับรองประกอบฯขอเข้าเฝ้า . . . พอเรา 2 คน จะลากลับ ท่านบอกว่าให้รอก่อน แล้วบอกว่าได้เรียกคุณกฤษณ์ - คุณประจวบ - คุณวิฑูรย์ฯ มาเรื่องจอมพลถนอมขอเข้าเมืองไทย - ให้เรา 2 คนอยู่ด้วย - พอ 3 คนนั้นมา ท่าน ...[ต้นฉบับไม่ชัดเจนอ่านไม่ออก].... ความดีของจอมพลถนอม - และเขาออกไปก็เพราะท่านขอให้ออกเพื่อความสงบของบ้านเมือง บัดนี้พ่อเขาเจ็บหนักจวนตาย จึงให้จัดการให้เขากลับโดยเร็วที่สุด - เรื่องคัดค้านต้องเกิดแน่ - แต่เราต้องสู้ มิฉะนั้นก็ขี้ขลาด ไม่เห็นแก่คุณธรรม - กฤษณ์พร้อมไหม? ตอบว่าพร้อม ประจวบวิฑูรย์ตอบว่าพะยะค่ะ ส่วนคุณประกอบนิ่งๆ ครั้นถามถึงกับเราว่าสุดแต่จะขอทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ และเราทูลด้วยว่าได้บอกทูตไทยไปสั่งห้ามแล้วไม่ให้เข้ามา!
ถ้าเราเทียบเคียงเวลาของการเข้าเฝ้าครั้งนี้ คือวันที่ 25 พฤศจิกายน ก็จะเห็นว่า สอดคล้องกับการที่วิฑูรย์ ยะสวัสดิ์ ออกมาแถลง (โดยบอกว่า สัญญา สั้่งให้แถลง) ในวันต่อมาคือ 26 พฤศจิกายน (นสพ. ลงข่าววันที่ 27 พฤศจิกายน ดังภาพที่ 4 ข้างต้น) ที่ว่า รัฐบาลจะอนุญาติให้ถนอมเข้ามาได้
อย่างไรก็ตาม อีก 3 วันต่อมา คือในวันที่ 28 พฤศจิกายน สัญญา ได้บันทึกไว้ว่า
เดช คุณพระคุณเจ้า H.M. กลับพระทัย สั่งให้ระงับเรื่องจอมพลถนอมได้
ถ้าเทียบเคียงเวลา วันที่บันทึกนี้ ก็คือวันเดียวกับที่สัญญา ออกมาแถลงว่า ได้ตัดสินใจไม่อนุญาติให้ถนอมกลับเข้ามาแล้ว (นสพ.ลงข่าววันต่อมา คือ 29 พฤศจิกายน ดังภาพที่ 5 และ 6 ข้างต้น)
